Prorioceptive Neuromuscular Facilitation
PNF jest koncepcją posiadającą własną filozofię i zasady pracy z pacjentem. Podstawowym celem terapii jest praca nad funkcją, której chory potrzebuje. Siła mięśni, zakres ruchu - to, co jest ważne w tradycyjnym postępowaniu terapeutycznym, jest tylko środkiem do uzyskania celu jakim jest funkcja. Jakże często całościowy, wykorzystując do terapii silne i zdrowe regiony ciała. Umożliwia to pełne wykorzystanie rezerw tkwiących w organizmie, motywuje do dalszego działania, a co najważniejsze zapewnia bezbolesną pracę, bez traumatyzujących psychicznie i fizycznie doznań. Chory powinien być partnerem fizjoterapeuty, określającym zakres i granice działania. To on ustala cele terapii. Terapeuta ma w tym wypadku rolę doradczą. Dzięki takiemu podejściu chory nawet z dużą dysfunkcją zachowuje dobrą motywację i jest pozytywnie nastawiony do współpracy z terapeutą Uczestnicząc w kursach tej Koncepcji mieliśmy okazję, wraz z naszymi pacjentami, doświadczyć jak szeroki jest zakres jej oddziaływań. Przekonaliśmy się, że nie są to jedynie wzorce kończyn ćwiczone z oporem, ewentualnie połączone z jakąś techniką. PNF. posiada również całą gamę działań umożliwiających terapię na macie, naukę chodu, ćwiczenia mięśni mimicznych, a także pracę nad takimi funkcjami jak oddychanie, żucie i połykanie.
Koncepcja ta powstała w 1946 roku w kalifornijskiej klinice w Valejo. To tam, niemiecki neurofizjolog - dr Herman Kabat wraz z fizjoterapeutką - Maggie Knott pracowali nad PNF. Przez następne lata wzrastało zainteresowanie Koncepcją, która do dziś doskonali się i przeobraża wykorzystując najnowsze osiągnięcia nauk medycznych. W niedługim czasie powstało Centrum Rehabilitacji Fundacji Kaisera (Kaiser Fundation Rehabilitation Center) stając się głównym ośrodkiem rozwoju tej Koncepcji.
Ze względu na szerokie możliwości oddziaływania PNF stosuje się u pacjentów neurologicznych, ortopedycznych, pediatrycznych a także w leczeniu wad postawy.
Neurac (S-E-T) Terapia stabilizacji stawów w obrębie kręgosłupa, kończyn dolnych i górnych
Neurac (Neuromuscular Activation) jest metodą terapii opracowaną na początku XXI wieku przez norweskich lekarzy i terapeutów w kooperacji ze specjalistami z innych krajów. Oparta jest na doświadczeniach terapeutów pracujących na urządzeniu Redcord oraz na zasadach naukowych, które swoje potwierdzenie znajdują w wynikach wielu eksperymentów przeprowadzonych na całym świecie. Teoretyczna podstawa metody Neurac wiąże się z generowaniem przez układ nerwowy prawidłowych wzorców motorycznych oraz z założeniem, że większość dysfunkcji narządu ruchu jest wywołana poprzez zaburzenie działania mechanizmów, które łączą pracę lokalnych i globalnych grup mięśniowych. Teoria ta, zgodnie z obecnym stanem wiedzy, może być wykorzystana do wyjaśnienia przyczyn powstania dysfunkcji zarówno w obrębie stawów obwodowych, jak i w rejonie połączeń ruchowych kręgosłupa.
Badania naukowe wykazują, że działanie lokalnych mięśni stabilizujących może zostać zaburzone przez ból bądź brak odpowiedniej stymulacji. Wyżej wymienione czynniki mogą prowadzić do upośledzenia funkcji ruchowej, a także do obniżenia siły mięśniowej oraz zaburzeń czynnościowych w obrębie układu nerwowego. Co ciekawe, mimo ustąpienia bodźców bólowych, programy motoryczne zakodowane w układzie nerwowym mogą nadal wykazywać zakłócenia, co będzie prowadzić do przewlekłej dysfunkcji oraz dalszej eskalacji bólu.
Celem nerwowo-mięśniowej aktywacji (Neurac) jest przywrócenie prawidłowych programów motorycznych, które jest możliwe tylko na drodze intensywnego pobudzenia układu nerwowego. Aby takie działania przyniosły dobre skutki wszystkie ćwiczenia muszą być wykonywane w warunkach wolnych od dolegliwości bólowych. Wyłącznie w takich warunkach terapia Neurac będzie przynosiła pożądane efekty.
Mc Kenzie diagnostyczno-terapeutyczna metoda leczenia dysfunkcji kręgosłupa
Metoda McKenziego powstała w trakcie pracy nowozelandzkiego fizjoterapeuty Robina McKenzie w latach pięćdziesiątych. Od rozpoczęcia praktyki w 1953 w Wellington zainteresował się on szczególnie leczeniem bólu odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Swoje badania i praktykę kontynuował w klinikach Cyriaxa, Stoddarda, Maitlanda, Maigne'a oraz Kaltenborna. Rozwijał i doskonalił swój system przez lata eksperymentów klinicznych z tysiącami pacjentów cierpiących na ostre bóle kręgosłupa i pokrewne symptomy.
W początkowych latach praktyki Robin McKenzie odkrył, że pacjenci z pewnymi określonymi symptomami odczuwają natychmiastową ulgę po wykonaniu serii specyficznych ruchów, a w niektórych przypadkach również po przyjęciu pewnych statycznych pozycji ciała.
Istotą metody McKenziego jest to, że oferuje ona wielu pacjentom system samodzielnego radzenia sobie z bólem. W przypadku niektórych pacjentów ingerencja, czy mobilizacja ze strony terapeuty jest konieczna, lecz jak podkreśla McKenzie, nie powinna być stosowana wobec całej populacji cierpiących na bóle odcinka lędźwiowego gdy tak naprawdę potrzebna jest tylko niektórym z nich.
Filozofia samowystarczalności czy też samodzielności pacjenta w radzeniu sobie ze swoim problemem stanowi podstawę metody McKenziego. Techniki terapeutyczne są istotną częścią leczenia w niektórych przypadkach i jako takie są prezentowane w pełnym zakresie w trakcie kursu. Jednakże najważniejszym aspektem procesu leczenia jest maksymalizacja efektu autoterapii pacjenta.
Wartość diagnostyczna metody McKenziego została w pełni potwierdzona, szczególnie w ostatnich latach, licznymi badaniami naukowymi. Jej skuteczność w porównaniu z innymi metodami biomechanicznymi ( np. chiropraktyka ), nie ulega wątpliwości.
Kinesiotaping
Kinesiotaping (kinesiology taping) jest to technika, w której nakleja się specjalny plaster o elastyczności 130-140% i rozciągający się tylko na długość na miejsce leczenia. Jego ciężar i grubość zbliżone są do parametrów skóry, nie zawiera leków ani latexu. Odporny jest na działanie wody, a dzięki falowemu utkaniu umożliwia przepływ powietrza przez co pozwala oddychać skórze. Ważną właściwością plastra jest również to, że nie ogranicza ruchów co jest bardzo istotne w naszym życiu codziennym i w sporcie. Stosuje się go w terapii problemów stawowych i mięśniowych. Kinesiotaping oddziałuje na mięśnie, powięzie, stawy, układ limfatyczny i nerwowy. Stosowanie plastrów zmniejsza ból mięśni i stawów, usuwa obrzęki limfatyczne, wspomaga pracę mięśni oraz koryguje niewłaściwą pozycję stawu.
Kinesiotaping może być stosowany jako osobna metoda terapeutyczna lub być uzupełnieniem innych metod fizjoterapeutycznych np: Ackermann, Mulligan, Kaltenborn-Evjenth, PNF, Terapia manualna, Masaż leczniczy.
Niektóre wskazania do stosowania Kinesiotapingu:
- zespoły bólowe kręgosłupa
- korekcja postawy ciała - wady postawy, skolioza, płaskostopie
- stany pourazowe mięśni i stawów
- stany przeciążeniowe mięśni i ścięgien
- zwichnięcia, skręcenia, stłuczenia
- przyspieszanie wchłaniania krwiaka, wysięki
- stymulacja mięśni osłabionych
- rozluźnienie mięśni nadmiernie napiętych
- ochrona stawów
- działanie przeciwbólowe
- redukcja zapalenia
- zmniejszenie zastojów i obrzęków limfatycznych
- zwiększanie lub ograniczanie zakresu ruchu
- stymulacja proprioceptywna (czucie głębokie)
NDT-BOBATH
Berta i Karel Bobath opracowali swoją metodę po szczegółowej analizie terapii dzieci z porażeniem mózgowym. Karel jako neurofizjolog zaobserwował, że fizjologiczny rozwój motorycznych wzorców ruchowych dziecka jest zdeterminowany, co może spowodować pewne nieprawidłowości rozwojowe. Dlatego też zaczęto tak prowadzić terapie, aby zbliżać się po przez torowanie nerwowo-mięśniowe do normalnego fizjologicznego rozwoju dziecka.
Koncepcja w raz z upływem czasu się rozwijała, a największe zastosowanie znalazła w przypadku rehabilitacji dzieci z porażeniem mózgowym. Po kilku latach uznano, że metoda ta odpowiednio opracowana i zróżnicowana może być z powodzeniem zastosowana u dorosłych z neurogennymi zaburzeniami ruchu o charakterze zapalnym, zwyrodnieniowym czy urazowym. Największe zastosowanie znalazła jednak w przypadku rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu. Koncepcja Bobath to badanie i terapia pacjentów z zaburzeniami CUN rozwiązująca problemy i zaburzenia funkcji, ruchu i tonusu mięśniowego. W koncepcji kładzie się szczególny nacisk na normalizację napięcia mięśni odpowiadających za prawidłową postawę i prawidłowy wzorzec ruchowy. Przez różne oddziaływania dąży się do wyhamowywania reakcji nieprawidłowych. Koncepcja Bobath zwraca uwagę na konieczność prawidłowych zgodnych z fizjologią oddziaływań od samego początku choroby. Już na intensywnej terapii wszystkie oddziaływania lekarskie, pielęgniarskie oraz fizjoterapeutyczne muszą być wykonywane tak, aby nie utrwalać patologii. Odpowiednie ułożenie, organizacja sali chorych, oddziaływania przy pacjencie muszą być wykonywane zgodnie z zasadami koncepcji Bobath. Jest to bardzo ważne, ponieważ badania przeprowadzone prze Światową Organizację Zdrowia (WHO) mówią, że 70 % bolesnych barków w udarach mózgowych powstaje na wskutek nieprawidłowej pielęgnacji pacjenta. Również we wczesnej fazie po udarze możemy obserwować narastanie tonusu mięśniowego w kierunku, hipertonusu (spastyczność). Nieprawidłowe zachowania w czasie pielęgnacji, badania czy oddziaływań fizjoterapeutycznych w tym okresie mogą bardzo utrwalać patologię, z którą w późniejszym okresie będzie trudno walczyć. Dlatego też już w tym momencie bardzo ważne jest torowanie pozytywnych wzorców postawnych i ruchowych, wykorzystując różnorodne wypróbowane zasady należące do koncepcji NDT.
Koncepcja Bobath zakłada współpracę temu złożonego z rodziny, lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty, logopedy, psychologa oraz ergoterapeuty. Działanie takiego Temu pozwala na stosowanie prawidłowych oddziaływań przez 24 godziny. Wówczas pacjent może być usprawniany jako cały człowiek. Rodzina jest dokładnie informowana, w jaki sposób należy postępować z pacjentem w czasie odwiedzin w szpitalu czy w sytuacjach życia codziennego w domu. Należy pamiętać, że nawet najlepsza metoda usprawniania, choć stosowana dwa razy dziennie po godzinie nie jest w stanie wygrać z dziesięciogodzinnym trybem utrwalania patologii w dniu codziennym. Dlatego tak istotna w okresie po szpitalnym jest rola rodziny oraz osób przebywających, na co dzień z pacjentem. Terapeuci koncepcji Bobath muszą bardzo dobrze umieć analizować normalny fizjologiczny ruch człowieka. Muszą znać podstawy anatomii i neurofizjologii. Również bardzo ważna jest znajomość rozwoju neurofizjologicznego dzieci. Pracując nad normalizacją napięcia mięśniowego bardzo ważna jest wiedza neurofizjologiczna, pewne umiejętności techniczne oraz zdolność wczuwania się w sytuację ruchową (empatia). Bobath w wielu przypadkach, a zwłaszcza przy normalizacji napięcia mięśniowego, zwraca uwagę na konieczność stosowania pracy nonwerbalnej (bez stymulacji głosowej). Nonwerbalne poruszanie pacjenta to bardzo duża umiejętność terapeutyczna. Koncepcja NDT Bobath uczy jak poruszać, jak pielęgnować, jak karmić i jak postępować przez 24 godziny z pacjentem, który doznał uszkodzenia w CUN. Jest koncepcją, która nie określa sztywnych ram terapii i jest podatna na ciągłe polepszanie i modyfikowanie oddziaływań tak, aby osiągać zadawalający dla pacjenta efekt.